Chiến thắng Biên giới Thu Đông 1950: Bước ngoặt lịch sử kháng chiến chống thực dân Pháp

Thắng lợi của Chiến dịch Biên Giới mở ra một bước ngoặt chuyển cuộc kháng chiến của ta từ hình thái chiến tranh du kích tiến lên chiến tranh chính quy, kết hợp chiến tranh chính quy với chiến tranh du kích ở trình độ cao hơn. Quyền chủ động về chiến lược trên chiến trường chính đã thuộc về ta, mở ra bước phát triển mới của cuộc kháng chiến; từ đó về sau, ta liên tục mở những chiến dịch tiến công lớn, đánh tiêu diệt với quy mô ngày càng cao.

Sau thắng lợi đánh tan chiến thuật “đánh nhanh thắng nhanh” của thực dân Pháp nhằm vào khu căn cứ địa Việt Bắc năm 1947, thế và lực của quân đội Việt Minh đã trở nên mạnh mẽ hơn. Trong khi đó, Nhà nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa được thành lập vào năm 1949 đã nhanh chóng thiết lập quan hệ ngoại giao với nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Để lấy lại thế chủ động, Pháp đã tăng cường hệ thống phòng ngự dọc theo đường số 4, chia cắt biên giới Việt - Trung, thiết lập hành lang Đông – Tây, cô lập Việt Bắc với đồng bằng Bắc Bộ, chuẩn bị lực lượng cho kế hoạch tấn công đầu não Việt Minh lần thứ 2.

Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đ/c Uỷ viên BCH Trung ương Đảng Lao động Việt Nam họp bàn về tình hình chiến sự của chiến dịch Biên Giới năm 1950. (Từ trái qua phải: Trường Chinh, Chủ tịch Hồ Chí Minh, Phạm Văn Đồng, Lê Văn Lương, Hoàng Quốc Việt, Võ Nguyên Giáp)

Đứng trước tình hình đó, Trung ương Đảng dưới sự chỉ đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã quyết định mở chiến dịch biên giới năm 1950, còn gọi là chiến dịch Lê Hồng Phong, nhằm khai thông biên giới, mở rộng và củng cố căn cứ địa Việt Bắc.

Đây là lần đầu tiên quân đội Việt Minh chủ động thực hiện một chiến dịch quân sự lớn nhắm vào thực dân Pháp. Do tính chất quan trọng của chiến dịch nên ngoài việc giao cho Đại tướng Võ Nguyên Giáp làm Tư lệnh chiến dịch, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn trực tiếp chỉ đạo chiến dịch nhằm đảm bảo tính chắc thắng của chiến dịch. Trong chiến dịch này, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã chỉ đạo thực hiện lối đánh hết sức táo bạo “đánh điểm diệt viện”.

Chủ tịch Hồ Chí Minh trên đài quan sát mặt trận Đông Khê, chiến dịch Biên Giới, ngày 16- 9- 1950

Chiến dịch biên giới 1950 diễn ra trong 3 đợt.

Đợt 1 diễn ra từ ngày 16-20/09/1950: Quân đội ta tập trung tiêu diệt cứ điểm Đông Khê. Hướng tấn công này do Đại tướng Hoàng Văn Thái (lúc đó là thiếu tướng Tham mưu trưởng quân đội Việt Minh đồng thời cũng là tham mưu trưởng chiến dịch) phụ trách. Đây là lần đầu tiên quân đội Việt Minh áp dụng thành công chiến thuật công kiên có hiệu quả ở cấp trung đoàn.

Đợt 2 diễn ra từ ngày 21/9-8/10/1950, Pháp đã thực hiện một cuộc hành quân kép, một hướng từ Lạng Sơn qua Thất Khê nhằm tái chiếm Đông Khê, một hướng khác nhắm vào Thái Nguyên nhằm kéo chủ lực của Việt Minh co về phòng thủ tạo thuận lợi cho việc tái chiếm Đông Khê. Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã chỉ đạo bố trí các ổ phục kích binh đoàn Le Page hành quân qua hướng Thất Khê. Cuộc hành quân kép chẳng những không thực hiện được ý đồ mà còn bị quân đội Việt Minh bao vây đánh thiệt hại nặng. Các binh đoàn Charton, Le Page bị tiêu diệt phần lớn lực lượng buộc phải rút khỏi Cao Bằng.

Đợt 3 của chiến dịch diễn ra từ ngày 9-14/10/1950, quân đội Việt Minh tiến hành truy quét quân đội Pháp trên toàn tuyến. Quân đội Việt Minh cơ động lực lượng bao vây Thất Khê, Na Sầm, nhưng địch ở đây đã rút chạy , sau đó quân Pháp tiếp tục rút khỏi Đồng Đăng, thị xã Lạng Sơn, Lộc bình, Đình Lập, Lạng Giang, An Châu…

Bộ đội Trung đoàn 174 đánh chiếm đồn Đông Khê trong chiến dịch Biên giới 1950

Kết thúc Chiến dịch Biên giới, ta đã loại khỏi vòng chiến đấu hơn 8.000 lính, thu được 3.000 tấn vũ khí và phương tiện chiến tranh. Chiến dịch khai thông một đoạn biên giới dài, nối Việt Bắc với các nước đồng minh lớn thành một dải liên tục đến tận châu Âu.

Với đường lối chiến tranh đúng đắn kết hợp với nghệ thuật chiến tranh đạt tới đỉnh cao, cùng với sự chỉ đạo tài tình, sáng suốt đã tạo nên chiến thắng to lớn ngoài dự kiến trong Chiến dịch Biên giới 1950. Thắng lợi to lớn này đã mở ra một thời kỳ mới trong cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp xâm lược – thời kỳ thế chủ động trên chiến trường hoàn toàn nằm trong tay quân đội cách mạng Việt Nam.